Sự chuyển mình của những HTX đầu tư công nghệ sau thu hoạch tại Đăk Nông

Những năm gần đây, người tiêu dùng trong và ngoài nước rất ưa chuộng các sản phẩm chất lượng cao, đã qua sơ chế, chế biến. Tuy nhiên, do điều kiện tài chính nên nhiều HTX vẫn sử dụng máy móc thiết bị cũ, công suất thấp. 

Đa dạng sản phẩm

Điều này khiến năng lực chế biến của HTX chưa cao, chưa nâng được sức cạnh tranh về chất lượng và số lượng. Các sản phẩm của HTX làm ra vẫn chưa đa dạng, chủ yếu là ở dạng thô nên khó cho giá trị kinh tế cao.

Trước thực trạng này, Liên minh HTX tỉnh Đăk Nông đã phối hợp với các cơ quan, ban ngành, trong đó có Liên minh HTX Việt Nam thực hiện hỗ trợ máy móc, công nghệ để tạo điều kiện thuận lợi cho một số HTX nâng cao giá trị gia tăng.

Tại HTX Nuôi trồng nấm Hòa Xuân (TP. Buôn Ma Thuột), ngoài tự đổi mới công nghệ bằng nguồn vốn của các thành viên, HTX là một trong những đơn vị được Liên minh HTX tỉnh hỗ trợ chuyên nghiệp hóa dây chuyền sản xuất nấm.

Đặc biệt, HTX được hỗ trợ mua máy xay mùn cưa phục vụ quá trình làm phôi nấm và đầu tư phát triển sản xuất.

Chính vì vậy, HTX đã có một hệ thống dây chuyền khép kín từ khâu nuôi trồng đến xuất bán, thuận lợi cho việc mở rộng thêm nhà trại trồng nấm. Sản phẩm của HTX không đơn thuần chỉ là các loại nấm tươi mà hiện đã được đa dạng với trà nấm linh chi vàng, trà nấm linh chi đỏ, trà túi lọc, rượu nấm…

Các sản phẩm này được xuất bán trên thị trường cả nước, giúp thu nhập của thành viên ngày một nâng lên. Cụ thể, doanh thu bình quân của HTX đạt 2,5 tỷ đồng/năm, thu nhập bình quân người lao động là 60 triệu đồng/năm.

Tại huyện Đắk R'Lấp, trước nhu cầu đầu tư máy móc để chế biến cà phê, HTX nông nghiệp, dịch vụ công bằng Đắk Ka cũng được hỗ trợ 340 triệu đồng theo Quyết định số 1804/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021 – 2025 để đầu tư máy tách màu trong quy trình sản xuất cà phê tươi.

Đây là máy có công nghệ tiên tiến, đáp ứng được quy trình sản xuất cà phê, tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất, giảm thiểu hao hụt nguyên liệu trong quá trình chế biến, hạn chế tối đa ô nhiễm môi trường nhưng vẫn bảo đảm được chất lượng sản phẩm.

Đầu tư máy móc, ứng dụng khoa học công nghệ được nhiều HTX chú trọng.

Hiện, HTX Đắk Ka đang có 100 ha cà phê, mỗi năm sản xuất được 50 tấn cà phê thành phẩm, giải quyết việc làm cho 5 lao động  thường xuyên và 15 lao động mùa vụ.

Nhằm tận dụng được nguyên liệu cà phê sẵn có trên địa bàn, HTX thu mua thêm cà phê quả chín của các hộ dân để phục vụ cho việc chế biến. Ngoài cung ứng cà phê tươi làm nguyên liệu cho doanh nghiệp đã liên kết, HTX cũng chế biến ra một số loại cà phê đặc sản như cà phê rang xay, cà phê bột… cho giá trị kinh tế cao gấp 4-5 lần so với việc chỉ bán cà phê tươi.

Đặc biệt, với sự hỗ trợ của Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (Liên minh HTX Việt Nam), sản phẩm của HTX đã tham gia trực tiếp các hội chợ thương mại của khu vực kinh tế tập thể, HTX tại Hà Nội, TP HCM. Qua đó, HTX có điều kiện mở rộng thị trường, có cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu thị hiếu khách hàng.

Không chỉ HTX Đắk Ka, HTX Hòa Xuân, mà trước đó, thông qua Liên minh HTX Việt Nam, một số HTX ở Đắk Nông đã được hỗ trợ kinh phí đầu tư phát triển sản xuất, ứng dụng công nghệ để phát triển theo chuỗi như: HTX Nông nghiệp xanh Quảng Trực (Tuy Đức); HTX Nông nghiệp và dịch vụ thương mại hữu cơ Hoàng Nguyên (Đắk Song)…

Theo đánh của Liên minh HTX tỉnh Đắk Nông, những sự hỗ trợ này tạo điều kiện thuận lợi để các HTX chế biến sâu, đa dạng sản phẩm, thuận lợi trong liên kết hợp tác theo hướng bền vững. Đặc biệt, từ nguồn kinh phí của Liên minh HTX Việt Nam và của địa phương, từ năm 2011 đến nay, đã có hơn 300 HTX được hỗ trợ đầu tư công nghệ, ứng dụng khoa học, máy móc, thiết bị… để phát triển sản xuất kinh doanh.

Không dừng lại ở đó, hàng năm, Liên minh HTX tỉnh phối hợp Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật và Đào tạo Cán bộ HTX miền Trung - Tây Nguyên (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ quản lý, điều hành và thành viên HTX… Thông qua các khóa tập huấn, bồi dưỡng đã góp phần giúp cho cán bộ quản lý trong các HTX cải thiện về năng lực quản lý điều hành, thích ứng với sự phát triển của khoa học công nghệ.

Thúc đẩy xuất khẩu

Có thể thấy, đầu tư hay nâng cấp máy móc công nghệ giúp quá trình chế biến, tiêu thụ hàng hóa, nông sản của các HTX thuận lợi hơn.

Đặc biệt với hơn 200 HTX nông nghiệp hoạt động trên địa bàn tỉnh với những thế mạnh về xuất khẩu nông sản, nếu không đầu tư máy móc, nông sản của các HTX sẽ rơi vào cảnh xuất khẩu thô. Trong khi đó, giá trị gia tăng đối với hàng hóa nông sản lại chủ yếu do khâu chế biến, bao gói và hoạt động thương mại.

Bà Nguyễn Thị Thùy Dung, Giám đốc HTX nông nghiệp Long Việt (Tuy Đức), cho biết nguyên nhân chính của tình trạng bán tươi, hay chỉ sơ chế cơ bản là do sự lạc hậu về công nghệ trước và sau thu hoạch. Điều này cũng khiến, các HTX khó tham gia chuỗi liên kết.

Chính vì vậy, HTX cũng đã phải đầu tư hàng loạt máy móc như máy xay vỏ, máy sấy, máy đóng gói, máy hút chân không… để đưa hạt mắc ca đã qua chế biến ra thị trường trong nước và xuất khẩu. Đầu tư máy móc cũng giúp HTX giảm bớt được khâu trung gian, chủ động được đầu ra.

Hiện, HTX Long Việt đã giải quyết việc làm cho 10 lao động với mức lương khoảng 7 triệu đồng/người/tháng.

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp, hiện nay, công suất chế biến điều tại Đăk Nông là 11.400 tấn/năm; hồ tiêu: 28.000 tấn/năm; cà phê nhân là 235.000 tấn/năm; cà phê bột: 3.805 tấn/năm; chế biến sắn là 300.000 tấn/năm…

Có được điều này, ngoài sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, còn có sự đóng góp của các HTX, tổ hợp tác. Hiện, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Đắk Nông chiếm 70% giá trị xuất khẩu toàn tỉnh. Trong đó, cà phê là mặt hàng xuất khẩu chủ lực với 155 triệu USD; tiêu đen 146 triệu USD; điều nhân 161 triệu USD.

Phát triển bền vững

Thông qua các chính sách hỗ trợ, ưu đãi và sự nỗ lực của khu vực kinh tế tập thể, số lượng các HTX áp dụng khoa học, công nghệ mới, hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, tham gia vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn tỉnh Đăk Nông ngày càng nhiều.

Đặc biệt, việc các HTX đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, máy móc không chỉ giúp nông sản xuất khẩu sang các thị trường châu Âu, Trung Quốc, Hàn Quốc… với giá trị xuất khẩu trực tiếp cao mà còn đưa ngành nông nghiệp địa phương hoạt động gắn với các sản phẩm chủ lực của vùng, thực hiện liên kết chuỗi.

Nhiều HTX đã liên kết được với các siêu thị, doanh nghiệp lớn để mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh.

Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh Đắk Nông, tận dụng thành tựu của cách mạng công nghiệp 4.0, thời gian qua, các HTX đã được tuyên truyền, vận động về những lợi ích của việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Tuy nhiên, quá trình ứng dụng khoa học công nghệ của một số HTX diễn ra còn chậm, chưa chủ động, nhiều tổ chức kinh tế hợp tác, HTX vẫn chưa xây dựng chiến lược, kế hoạch chuyển đổi số cụ thể, năng lực nội tại của HTX còn yếu, hiệu quả hoạt động chưa cao. Trong khi đó, nguồn lực tài chính và trình độ cán bộ quản lý HTX còn hạn chế.

Do đó, để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy hoạt động ứng dụng khoa học công nghệ, cơ giới hóa trong các tổ chức kinh tế hợp tác, HTX, Liên minh HTX sẽ tiếp tục tham mưu với chính quyền tỉnh để xây dựng những cơ chế, chính sách, chương trình hỗ trợ về nguồn nhân lực, tài chính trong quá trình thực hiện ứng dụng khoa học công nghệ một cách phù hợp với mô hình tổ chức sản xuất, kinh doanh của HTX.

Bên cạnh đó, việc phối hợp, liên kết với Liên minh HTX Việt Nam,Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật và Đào tạo Cán bộ HTX miền Trung - Tây Nguyên sẽ tạo thuận lợi cho việc tư vấn, đào tạo bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng quản lý của lãnh đạo HTX. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để các HTX ứng dụng công nghệ, kỹ thuật.

Tùng Lâm