Nhiều biến thể phụ của Omicron có đồng nghĩa virus đang ngày càng đột biến?

Đại dịch COVID-19 với sự xuất hiện của các biến thể mới vẫn là mối quan tâm, lo ngại của rất nhiều người trên toàn thế giới. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN/Vietnam+

Có thể nói rằng, chúng ta đang ngày càng nghe nhiều thông tin hơn về các biến thể phụ của Omicron như BA.2, BA.4 và bây giờ là BA.5. Hiện đang tồn tại mối lo ngại rằng những biến thể phụ này có thể dẫn đến việc mọi người bị tái nhiễm COVID-19, dẫn đến số ca nhiễm gia tăng.

Vậy tại sao chúng ta lại chứng kiến nhiều biến thể phụ xuất hiện hơn? Liệu có phải là virus đang đột biến nhanh hơn không? Và tác động đối với tương lai của đại dịch là gì?

Virus biến đổi liên tục

Giới chuyên gia nhận định, tất cả các loại virus, bao gồm cả SARS-CoV-2 đều biến đổi liên tục. Phần lớn các đột biến có ít, hoặc không ảnh hưởng đến khả năng lây nhiễm virus từ người này sang người khác, hoặc gây ra bệnh nặng.

Khi một virus có một lượng lớn đột biến, chúng sẽ được coi là một dòng riêng biệt khác.

Song, một dòng virus không được coi là một biến thể, cho đến khi nó đã tích lũy đủ một số đột biến độc nhất, được biết đến với khả năng nâng cao nguy cơ lây nhiễm của virus và/hoặc gây ra bệnh nặng hơn.

Đây là trường hợp của dòng BA (đôi khi được gọi là B.1.1.529) mà Tổ chức Y tế Thế giới dán nhãn là Omicron. Trong đó, Omicron đã và đang lây lan nhanh chóng, chiếm phần lớn trong tổng số ca nhiễm ghi nhận hiện tại với bộ gen được giải mã trình tự trên toàn cầu.

Bởi vì Omicron đã và đang lây lan rất nhanh và có nhiều cơ hội để đột biến, nó đã sản sinh ra những đột biến của riêng mình. Những yếu tố này làm phát sinh một số biến thể phụ.

Cụ thể, hai biến thể phụ đầu tiên được gọi tên là BA.1 và BA.2. Danh sách các biến thể phụ của Omicron hiện tại cũng bao gồm BA.1.1, BA.3, BA.4 và BA.5.

Có bằng chứng chỉ ra rằng, các biến thể phụ này của Omicron - cụ thể là BA.4 và BA.5 - có khả năng khiến người bệnh tái nhiễm sau khi mắc BA.1 hoặc các dòng khác. Bên cạnh đó, cũng xuất hiện lo ngại rằng những biến thể phụ này có thể lây nhiễm cho cả những người đã được tiêm chủng.

Do đó, giới chuyên gia dự kiến sẽ nhìn thấy sự gia tăng nhanh chóng về số ca nhiễm COVID-19 trong những tuần tới và tháng tới do tái nhiễm - tình hình đã được ghi nhận ở Nam Phi. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy, liều thứ ba của vaccine COVID-19 là cách hiệu quả nhất để làm chậm lại sự lây lan của Omicron (bao gồm các biến thể phụ) và ngăn ngừa số ca nhập viện liên quan đến COVID-19.

Gần đây, biến thể BA.2.12.1 cũng đã và đang thu hút sự chú ý khi nó lây nhiễm nhanh chóng ở Mỹ và đã được tìm thấy trong nước thải ở Australia.

Đáng báo động là ngay cả khi ai đó đã nhiễm biến thể phụ BA.1 của Omicron, thì vẫn có khả năng sẽ tái nhiễm với các dòng phụ như BA.2, BA.4 và BA.5 do khả năng né tránh các phản ứng miễn dịch của biến thể.

Tái tổ hợp

Trong một thông tin có liên quan, đột biến không phải là cách duy nhất mà các biến thể có thể dựa vào để xuất hiện. Biến thể Omicron XE dường như là kết quả của một sự kiện tái tổ hợp. Đơn cử là khi một bệnh nhân nhiễm cùng lúc hai biến thể BA.1 và BA.2. Sự đồng nhiễm này dẫn đến tình trạng “biến đổi bộ gen” và một biến thể lai.

Trên thực tế, đã ghi nhận các trường hợp tái tổ hợp khác của SARS-CoV-2, đã được báo cáo giữa Delta và Omicron, dẫn đến sự xuất hiện của biến thể Deltacron.

Cho đến nay, các trường hợp tái tổ hợp dường như không có khả năng lây nhiễm cao hơn, hoặc gây ra tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Song khả năng điều này sẽ thay đổi nhanh chóng với các trường hợp tái tổ hợp mới. Vì vậy, các nhà khoa học vẫn đang theo sát để nghiên cứu sâu hơn.

Miễn là virus còn lưu hành, chúng ta vẫn sẽ tiếp tục nhìn thấy các dòng virus mới và biến thể virus mới. Do Omicron hiện đang là biến thể thống trị, có khả năng chúng ta sẽ chứng kiến sự ra đời của nhiều biến thể phụ của Omicron hơn.

Các nhà khoa học sẽ tiếp tục theo dõi các đột biến mới, cũng như sự biến đổi của các trường hợp tái tổ hợp (đặc biệt là với các biến thể phụ). Họ cũng sẽ sử dụng các công nghệ gen để dự đoán những điều gì có thể xảy ra, xảy ra như thế nào và dự đoán bất kỳ ảnh hưởng nào mà cộng đồng có thể sẽ phải gánh chịu và đối mặt trước sự hoành hành của virus.

Thông tin này sẽ giúp các nước hạn chế sự lây lan và tác động của biến thể, biến thể phụ. Nó cũng sẽ điều hướng sự phát triển của các loại vaccine mới có hiệu quả trong việc chống lại nhiều biến thể, hoặc các biến thể phụ cụ thể khác.

Đan Lê (Lược dịch từ CNA)