Tổ chức chính quyền hai cấp mở rộng hơn không gian phát triển kinh tế, xã hội

Sắp xếp mang tính lịch sử vì mục tiêu thiên niên kỷ

Tại buổi họp báo quốc tế công bố chính thức Quyết định vận hành tổ chức bộ máy mới của Việt Nam theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025 diễn ra sáng 17/6, bà Nguyễn Phương Thuỷ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong thời điểm hiện nay là vô cùng cần thiết và đúng lúc.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên đổi mới toàn diện, phát triển bền vững đặt ra yêu cầu cấp thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để tạo cơ sở hiến định cho việc thực hiện nhiệm vụ sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền 2 cấp theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn; đồng thời mở ra tương lai phát triển mới của đất nước với tầm nhìn lâu dài.

Theo đó, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 203/2025/QH15 vừa được Quốc hội thông qua gồm có 2 điều, trong đó, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 05/120 điều của Hiến pháp (gồm Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111); Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp.

Cụ thể, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội (Điều 9 của Hiến pháp; sửa đổi, bổ sung quy định về Công đoàn Việt Nam (Điều 10 của Hiến pháp) theo hướng kế thừa hợp lý các bản Hiến pháp, tiếp tục ghi nhận và thể hiện rõ nét vị trí, vai trò của Công đoàn Việt Nam, bảo đảm thống nhất và không trùng lặp với việc sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 9 của Hiến pháp; sửa đổi, bổ sung quy định về quyền trình dự án luật, dự án pháp lệnh của các tổ chức chính trị - xã hội (khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp).

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức đơn vị hành chính (Điều 110 của Hiến pháp) để tạo cơ sở hiến định cho việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; sửa đổi, bổ sung quy định về chính quyền địa phương (Điều 111 của Hiến pháp) theo hướng bổ sung quy định về chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt để có cơ sở cụ thể hơn cho việc tiếp tục nghiên cứu, tiến tới có thể thành lập các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội trong thời gian tới. 

Về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp (Điều 2 của Nghị quyết):  Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành của Nghị quyết, thời điểm kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và quy định chuyển tiếp để tạo cơ sở pháp lý cần thiết và các điều kiện thuận lợi cho việc sớm kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan thuộc chính quyền địa phương các cấp để chính thức chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7/2025.

Giới thiệu về Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), ông Trương Hải Long - Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho hay, việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp là chủ trương, chính sách lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi một bộ máy quản trị tinh gọn, hiệu quả và hiện đại.

Mô hình này không chỉ khắc phục tình trạng cồng kềnh, tầng nấc, trùng lắp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong mô hình tổ chức chính quyền 3 cấp trước đây, mà còn là cơ sở quan trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền, đặc biệt là cấp xã - nơi gần dân, sát dân và trực tiếp phục vụ người dân.

Cụ thể, về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã, lãnh đạo Bộ Nội vụ thông tin, sau sắp xếp cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (6 thành phố và 28 tỉnh); 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu).

Luật cũng quy định cụ thể về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền; nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương và  tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương.

“Chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào vận hành từ ngày 1/7/2025, bảo đảm tính ổn định, thông suốt, không làm gián đoạn, ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu phục vụ người dân và doanh nghiệp”, ông Trương Hải Long nhấn mạnh.

Sắp xếp bộ máy không tạo ra rào cản mà hấp dẫn đầu tư hơn

Tại buổi họp báo, vấn đề được các phóng viên trong nước và quốc tế quan tâm là những thay đổi về bộ máy tổ chức có tác động ra sao tới sự phát triển kinh tế, liệu rằng có ảnh hưởng tới môi trường kinh doanh, thu hút đầu tư?

Lý giải cho những lo ngại này, ông Hồ Sỹ Hùng - Thứ trưởng Bộ Tài chính khẳng định, việc tổ chức bộ máy mục tiêu cuối cùng là đạt tăng trưởng cao hơn, đạt 8% tăng trưởng trong năm nay và 10% trở lên trong những năm tiếp theo. “Thay đổi này là tất yếu và có sự đồng thuận cao bởi đem lại hiệu quả chung cho kinh tế - xã hội lâu dài lên tới hàng trăm năm”, ông Hồ Sỹ Hùng cho hay.

Ông cũng đồng thời nhấn mạnh, việc sắp xếp bộ máy chính quyền không mang lại khó khăn cho các nhà đầu tư, thậm chí tạo ra hiệu ứng tốt hơn, thu hút sự quan tâm nhiều hơn của doanh nghiệp.

Thống kê 5 tháng đầu năm 2025 cho thấy, tổng vốn đăng ký mới và điều chỉnh của nhà đầu tư nước ngoài đạt hơn 18,38 tỉ USD, tăng khoảng 51,2% so với cùng kỳ năm 2024 - đúng vào thời điểm Việt Nam chuẩn bị và triển khai sắp xếp lại tổ chức bộ máy và đổi mới cơ chế quản lý. Điều này, theo ông Hồ Sỹ Hùng, là minh chứng rõ nét cho niềm tin và kỳ vọng của các nhà đầu tư vào tương lai cải cách của Việt Nam.

Đại diện Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh, việc rút từ 63 tỉnh, thành phố xuống còn 34 tỉnh, thành phố sẽ tạo không gian lớn hơn cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư phát triển theo chuỗi. Đồng thời, giảm thủ tục hành chính, tăng cường tính minh bạch và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cấp. Điều này giúp doanh nghiệp, nhà đầu tư thuận lợi hơn trong quá trình triển khai sản xuất kinh doanh.

“Việc sắp xếp bộ máy chính quyền 2 cấp không ảnh hưởng gì tới môi trường kinh doanh, môi trường thu hút đầu tư hay chi phí thủ tục hành chính của doanh nghiệp”, ông Hồ Sỹ Hùng một lần nữa nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm thông tin về tổ chức chính quyền 2 cấp, ông Trương Hải Long, cho biết, triển khai chính quyền địa phương 2 cấp được sự chỉ đạo thống nhất từ cơ quan Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị từ Trung ương và địa phương.

Để thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, Việt Nam đã chuẩn bị tích cực, nhất là về cơ sở pháp lý, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam đã tích cực rà soát, sửa đổi, bổ sung giám sát và các luật quan trọng như Luật cũng như các văn bản dưới luật cũng được kịp thời ban hành để đảm bảo đồng bộ triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Công tác cán bộ, chuẩn bị cho nhân sự, tổ chức lại bộ máy cơ quan chuyên môn khi vận hành bộ máy chính quyền được Chính phủ sắp xếp hợp lý. Đối với cấp xã - đơn vị mới hình thành, chú trọng cán bộ đủ trình độ chuyên môn, hiểu pháp luật để vận hành chính quyền mới, có khả năng tiếp nhận nhiệm vụ mới khi chuyển từ cấp trên xuống.

Cơ sở vật chất và hạ tầng khi triển khai mô hình sẽ được nâng cấp, nhất là công nghệ số để vận hành trên môi trường điện tử. Bố trí nhà công vụ và thực hiện sáp nhập tỉnh. Thời gian tới, Chính phủ chủ đạo tăng cường thực hiện.

Chú trọng công tác tuyên truyền, từng công đoạn thực hiện mô hình đã được sự đồng tình rất cao, tới 96% cử tri là đồng tình.

“Chúng tôi tin tưởng, ngày 1/7/2025 tới Chính phủ công bố chính quyền địa phương 2 cấp tại 34 tỉnh, thành phố, bộ máy đi vào hoạt động thông suốt, liên tục”, lãnh đạo Bộ Nội vụ kỳ vọng.

Chia sẻ về những vướng mắc trong quá trình xây dựng dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đại diện Bộ Nội vụ cũng nêu rõ, có gặp một số khó khăn. Trong đó đáng kể là khó khăn khi sắp xếp cán bộ là tâm tư của cán bộ, người lao động, thách thức về tâm lý của người dân khi thực hiện thủ tục hành chính…

Sáng 16/6/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với 470 đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành (chiếm 100% tổng số đại biểu có mặt và 98,33% tổng số đại biểu Quốc hội). Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày Quốc hội thông qua.

Quốc hội cũng đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), gồm 7 chương, 54 điều; có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua (16/6/2025).