Nông thôn mới nhìn từ những nương chè xanh, vựa nông sản hái ra tiền ở Thái Nguyên

Từ những sản phẩm truyền thống như chè, bưởi, na, đến các nghề thủ công, chế biến nông sản, Thái Nguyên hôm nay đang viết nên câu chuyện đổi thay toàn diện nhờ Chương trình xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển kinh tế hợp tác, trong đó HTX đóng vai trò hạt nhân.

Động lực phát triển nông thôn mới

“Chè Tân Cương không chỉ là cây trồng, mà là niềm tự hào của người dân Thái Nguyên”, anh Nguyễn Thắng, một người dân ở xã Tân Cương chia sẻ khi nhìn những nương chè nối dài qua sườn đồi.

Từ năm 2007, khi chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” được bảo hộ, cây chè nơi đây đã thực sự bước sang một trang mới. Không còn là sản phẩm bán nhỏ lẻ, chè Thái Nguyên được xuất khẩu sang nhiều quốc gia, có mặt tại các hệ thống siêu thị lớn và được bảo hộ tại 6 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu.

Thành công của chỉ dẫn địa lý không chỉ nằm ở giá trị thương hiệu, mà còn mở ra hướng phát triển bền vững cho nông nghiệp địa phương, thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, bền vững.

Thực tế cho thấy, từ cây chè Tân Cương, đến bưởi Tràng Xá, dưa chuột Phong Quang hay bún, mì khô Tiến Diện, mỗi sản phẩm đều mang trong mình dấu ấn vùng miền và là kết tinh của nỗ lực liên kết giữa người dân – HTX – doanh nghiệp.

Toàn tỉnh hiện có 36 văn bằng bảo hộ sở hữu trí tuệ, trong đó có 5 chỉ dẫn địa lý và 26 nhãn hiệu tập thể. Cùng với đó, Thái Nguyên có tới 575 sản phẩm OCOP, trong đó gần 200 sản phẩm thuộc nhóm chè tươi và chế biến.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã trở thành bệ đỡ quan trọng giúp các HTX khẳng định thương hiệu, nâng cao giá trị nông sản, đồng thời thúc đẩy quá trình chuẩn hóa sản xuất, ứng dụng công nghệ, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, đẩy nhanh quá trình xây dựng nông thôn mới.

Ấn tượng từ các HTX

Trên diện tích gần 2.000 m² ruộng của gia đình bà Ma Thị Hạt (xã Phong Quang), trước đây chỉ trồng hai vụ lúa đủ ăn. Từ khi tham gia mô hình liên kết trồng dưa chuột do HTX nông nghiệp xã Quang Phong do địa phương hỗ trợ triển khai từ năm 2023, thu nhập của gia đình tăng gấp 3 lần.

“Trồng dưa chuột chỉ hơn một tháng đã thu hoạch, mỗi năm canh tác được bốn vụ. HTX thu mua ổn định nên chúng tôi rất yên tâm sản xuất”, bà Hạt phấn khởi nói.

Không chỉ riêng ở Phong Quang, nhiều HTX khác trong tỉnh đang trở thành “cầu nối” đưa nông sản vươn xa. Tại HTX bún, mì khô Tiến Diện (xã Tràng Xá), dây chuyền sản xuất hoạt động liên tục, tạo việc làm cho hàng chục lao động địa phương.

Ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Giám đốc HTX, cho biết: “Trước đây, bà con chỉ bán thóc, gạo nên giá trị thấp. Khi HTX thu mua, chế biến thành bún, mì đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, giá trị sản phẩm tăng lên nhiều lần, thu nhập ổn định, người dân gắn bó lâu dài với HTX”.

Chính mô hình HTX kiểu mới đã góp phần quan trọng trong việc tổ chức lại sản xuất, gắn nông dân với chuỗi giá trị nông sản, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới tại nhiều địa phương.

Tại xã Tràng Xá, nơi có 5 HTX và 6 làng nghề, 3 sản phẩm OCOP – phong trào xây dựng nông thôn mới phát triển mạnh mẽ. Đến nay, xã giảm nghèo bình quân 3,75% mỗi năm, đạt 110% kế hoạch, diện tích bưởi hơn 280ha, na 120ha, thanh long hơn 10ha, chè duy trì sản lượng 7.800 tấn/năm.

Nông thôn mới nhiều địa phương vùng cao tỉnh Thái Nguyên ngày càng khởi sắc.

Đáng chú ý, trong quá trình đó, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên đã đồng hành tích cực, hỗ trợ vốn, tập huấn kỹ thuật, xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại cho các HTX.

Từ hỗ trợ chuyển giao công nghệ sản xuất chè bán tự động cho HTX chè Công Tâm Minh Đức, đến hướng dẫn xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm cho các HTX tham gia OCOP, những chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên đã giúp kinh tế hợp tác trở thành động lực then chốt trong xây dựng nông thôn mới.

Tương tự, tại xã Bạch Thông, sau sáp nhập, 5 thôn đã đạt chuẩn nông thôn mới. Riêng xã Đồng Thắng đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao từ năm 2023. Với gần 1.200ha lúa, năng suất bình quân 48 tạ/ha, cùng 12 HTX và 8 sản phẩm OCOP, xã đang từng bước khẳng định hướng đi bền vững.

Bà Ma Thị Mận, Bí thư Đảng ủy xã Bạch Thông, chia sẻ: “Sau sáp nhập, chúng tôi gặp nhiều thách thức, nhưng cũng có thêm cơ hội trong xây dựng nông thôn mới. Khi người dân được xem là trung tâm của chương trình, tin tưởng và đồng lòng, mọi khó khăn đều có thể vượt qua”.

Nhờ sự chung sức của hệ thống chính trị và người dân, đến năm 2025, Thái Nguyên có 144/216 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 54 xã đạt chuẩn nâng cao và 12 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Tỷ lệ giảm nghèo bình quân đạt 1,41%/năm, vượt kế hoạch đề ra.

Đời sống vật chất và tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện; cảnh quan, môi trường nông thôn ngày càng sáng, xanh, sạch, đẹp.

Chuyển đổi số tiếp sức cho nông thôn mới

Song song với đầu tư hạ tầng, tỉnh Thái Nguyên đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp. Nhiều HTX chè, bún, nông sản sạch đã áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc, bán hàng qua sàn thương mại điện tử, quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội.

Tại xã Vô Tranh, 100% cơ sở, HTX chế biến chè đã đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại, nâng cao năng suất, giảm hao hụt, đồng thời bảo đảm tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Phó Chủ tịch UBND xã, bà Bùi Phương Thảo cho biết: “Xã chủ động hướng dẫn các HTX sản xuất theo quy trình chuẩn, gắn chế biến với du lịch sinh thái chè, tạo hướng đi mới cho nông nghiệp địa phương”.

Sự hỗ trợ của các cấp, ngành, đặc biệt là Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên, không chỉ dừng ở vốn vay ưu đãi, mà còn mở rộng sang đào tạo kỹ năng quản trị, xúc tiến thương mại, kết nối thị trường.

Nhiều HTX được Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên hỗ trợ xây dựng thương hiệu, đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, yếu tố nền tảng để sản phẩm OCOP của Thái Nguyên chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Có thể nói, thành quả xây dựng nông thôn mới ở Thái Nguyên không chỉ là con số về xã đạt chuẩn hay tỷ lệ giảm nghèo, mà là diện mạo quê hương đang thay đổi từng ngày, nơi người dân thực sự làm chủ quá trình phát triển.

Bước sang giai đoạn mới, tỉnh xác định ba trọng tâm chiến lược, gồm xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện, bền vững, gắn đầu tư hạ tầng với nâng cao chất lượng đời sống nhân dân; Phát triển kinh tế nông thôn dựa trên khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo; Tăng cường vai trò của kinh tế tập thể, HTX trong tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ và xây dựng thương hiệu nông sản.

Những định hướng đó được kỳ vọng sẽ giúp Thái Nguyên kiến tạo một nền nông nghiệp sinh thái, một nông thôn hiện đại, và một tầng lớp nông dân văn minh, đúng như mục tiêu của Chương trình nông thôn mới giai đoạn 2025–2030.

Nhật Minh