Từ những vườn rau không dấu chân đến những mã QR giúp HTX kể chuyện bán hàng

Công nghệ đi cùng tư duy mới chính là chìa khóa để mở ra không gian phát triển rộng lớn hơn, đồng thời buộc mỗi nông dân, HTX và doanh nghiệp phải thay đổi cách nghĩ, hành động cụ thể sau mỗi cơ hội, đồng thời phải có niềm tin và bản lĩnh để định hình tương lai số ngành nông nghiệp.

HTX bắt tay cơ sở đào tạo

Mới đây, tại vòng chung kết cuộc thi Dự án khởi nghiệp xanh 2025 đã xuất hiện hàng loạt mô hình HTX điển hình thành công trong lĩnh vực chế biến và tiêu thụ nông sản, với những ấn tượng đậm nét từ sự bứt phá công nghệ.

Sự xuất hiện của các mô hình khởi nghiệp đầy sáng tạo của các HTX cho thấy các HTX hiện nay không chỉ sản xuất theo cách truyền thống, mà đã chủ động đưa số hóa vào quản lý vùng nguyên liệu, chế biến, tiếp thị và bán hàng.

HTX dịch vụ nông nghiệp Mỹ Long (Đồng Tháp) là một trong những điển hình cho thấy khi HTX biết chủ động bắt tay với nhà trường, đặc biệt là các cơ sở đào tạo kỹ thuật hàng đầu, thì công nghệ không còn là điều xa vời mà trở thành động lực then chốt để nâng cấp toàn bộ mô hình sản xuất.

Sự hợp tác giữa HTX Mỹ Long và Trường Đại học Bách khoa TP.HCM đã mở ra một bước ngoặt lớn, từ phương thức canh tác truyền thống sang quy trình sản xuất khép kín chanh không hạt theo chuẩn hiện đại, được thiết kế, hiệu chỉnh và chuyển giao trực tiếp bởi đội ngũ chuyên gia của nhà trường.

Không chỉ dừng lại ở kỹ thuật trồng trọt, sự phối hợp này còn tạo ra một hệ sinh thái công nghệ toàn diện cho HTX. Hệ thống mã QR chống giả do nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Bách khoa tư vấn giúp HTX kiểm soát chặt chẽ từng lô hàng.

Trong khi đó, phần mềm truy xuất nguồn gốc được tích hợp theo chuẩn quốc tế, cho phép HTX theo dõi toàn bộ quy trình từ cây giống, chăm sóc, thu hoạch đến đóng gói. Còn hệ thống kế toán điện tử được thiết kế riêng, khớp với quy mô và nhu cầu quản trị nội bộ của HTX.

Tất cả các hoạt động trên vận hành trên nền tảng số, tạo điều kiện để gần như 100% thành viên sử dụng smartphone tham gia quản lý, ghi chép sản xuất, giao dịch và nhận thông tin một cách tức thời.

Sự hợp tác HTX và nhà trường đã giúp Mỹ Long từ một HTX hoạt động theo lối cũ thành mô hình nông nghiệp số có khả năng cạnh tranh cao. Chính nhờ nền tảng chuyển đổi số này, sản phẩm chanh không hạt của HTX đã đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe để tham gia vào chuỗi cung ứng của Vina T&T Group, một trong những doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất trong lĩnh vực nông sản.

Việc được doanh nghiệp lớn lựa chọn không chỉ là sự ghi nhận năng lực mà còn khẳng định rằng mọi nỗ lực đầu tư vào công nghệ đều trở thành yếu tố quyết định giúp HTX mở cánh cửa bước ra thị trường toàn cầu.

Sự phối hợp giữa HTX Mỹ Long và Trường Đại học Bách khoa TP.HCM không chỉ là câu chuyện chuyển giao kỹ thuật, mà còn là minh chứng cho mô hình “liên kết 4 nhà” trong thời đại mới, nơi công nghệ đóng vai trò trung tâm.

HTX bước vào sân chơi số hóa

Không chỉ là những trường hợp đơn lẻ, khoa học công nghệ đang lan tỏa mạnh mẽ trong khu vực HTX trên khắp cả nước. Tại TP.HCM, HTX nông nghiệp Tuấn Ngọc đã trở thành hình mẫu cho sự thay đổi trong tư duy sản xuất, từ nhỏ lẻ lạc hậu, tay cuốc tay cày, sang ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số, với mô hình “vườn rau không người”.

Mô hình sản xuất của HTX Tuấn Ngọc không chỉ đơn thuần là việc đầu tư nhà màng, nhà lưới hay hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, mà còn là cách các thành viên, nông dân liên kết của HTX xem công nghệ như một triết lý sản xuất.

Từ các cảm biến môi trường, IoT quản lý sản xuất, nhật ký điện tử AgriNote cho đến truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, toàn bộ chuỗi sản xuất của HTX được số hóa ở mức cao, mang lại hiệu quả vượt trội so với cách làm truyền thống.

Chủ động bắt nhịp công nghệ, chuyển đổi số giúp HTX mở rộng thị trường, nâng cao hiệu quả.

Cụ thể, nhờ hiện đại hóa các khâu canh tác, HTX Tuấn Ngọc tiết giảm nhân công, tiết kiệm nước, chủ động kiểm soát sâu bệnh, bảo đảm an toàn thực phẩm và ổn định sản lượng. Sản lượng 500 kg rau sạch/ngày, doanh thu 6 tỷ đồng/năm và thu nhập 70–100 triệu đồng/hộ/vụ là minh chứng rõ rệt cho giá trị của công nghệ trong nông nghiệp đô thị hiện đại.

Không chỉ trong sản xuất nông nghiệp, số hóa đang định hình lại cách tiếp cận thị trường của nhiều HTX. HTX Sinh Dược (Ninh Bình) đã tạo ra bước đi đột phá khi đưa mã QR vào mỗi sản phẩm xà bông thảo dược.

Chỉ cần một cú quét điện thoại, người dùng có thể xem giới thiệu bằng tiếng Việt, tiếng Anh về biển đảo, hoặc nghe các câu chuyện cổ tích gắn với bộ sản phẩm. Các kênh bán hàng trực tuyến từ website, fanpage, Tiktok, Zalo mini app đến các sàn thương mại điện tử lớn đã giúp HTX đưa sản phẩm đến hàng triệu khách hàng và tiêu thụ tới 10.000 tấn thảo dược mỗi năm. Rõ ràng, công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà đã trở thành phương thức kinh doanh mới, mở ra thị trường mà trước đây HTX khó có thể tiếp cận.

Nhìn rộng ra khu vực HTX trên cả nước, ứng dụng công nghệ đang từng bước tái cấu trúc lại sản xuất nông nghiệp. Theo TS. Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nhiều HTX đã sử dụng Blockchain để truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính như EU và Nhật Bản, từ đó nâng giá trị sản phẩm và xây dựng thương hiệu nông sản vùng miền.

Nhiều HTX ở Đồng bằng Sông Cửu Long đã áp dụng hệ thống IoT để kiểm soát chất lượng nước, giảm chi phí vận hành và tăng sản lượng nuôi trồng. Thương mại điện tử cũng mở ra cánh cửa lớn cho hàng ngàn HTX, doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thị trường mà không phụ thuộc vào hệ thống phân phối truyền thống nhiều rủi ro.

Đằng sau các những câu chuyện thành công của mỗi HTX, từng mô hình hay từng chuỗi giá trị là một sợi dây xuyên suốt, với tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Từ chỗ được xem là tổ chức hỗ trợ sản xuất nhỏ, HTX nay được nhìn nhận như “hạt nhân chuyển đổi số nông thôn”, nơi dữ liệu và công nghệ kết nối người nông dân với thị trường, doanh nghiệp và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Thực tế đã chứng minh, những HTX tiên phong số hóa đạt bước tiến rõ rệt, giảm 15–20% chi phí sản xuất, tăng 15–28% năng suất, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường trong và ngoài nước. Công nghệ, vì thế, không chỉ là công cụ, mà là sức bật nội sinh của khu vực kinh tế hợp tác trong kỷ nguyên mới.

Nam Phong