Hàng tặng kèm: Cơ hội và rủi ro với HTX

Thủ đoạn của Ngân 98 là minh chứng rõ ràng: sản phẩm được bán chính thức như Super Detox X3, X7 Plus, X1000 được cấp phép lưu hành hợp pháp trên giấy tờ. Tuy nhiên, đi kèm với các sản phẩm này, Ngân 98 đã cho sản xuất thêm một loại sản phẩm khác mang tên “viên rau củ Collagen” không có hồ sơ công bố sản phẩm và chưa được cấp phép lưu hành. Chính sản phẩm không phép này lại được đóng gói kèm trong bộ sản phẩm chính, dán nhãn trùng thương hiệu và ghi chú là "tặng kèm, không bán".

Cảnh báo cho HTX

Như phân tích từ giới chuyên gia, chiêu “hàng tặng kèm, không bán” này không còn là hành vi lách luật ngẫu hứng, mà là một mô hình tội phạm có tổ chức, vận hành nhịp nhàng giữa nhà sản xuất, người quảng cáo và hệ thống bán hàng trực tuyến.

Trên thực tế, giá bán combo sản phẩm hàng hóa đã được định giá cao hơn bình thường và đã bao gồm khoản lợi nhuận khổng lồ từ chính món “hàng tặng” đó. Cách hợp thức hóa này không chỉ nhằm tránh bị kiểm tra, mà còn tạo cảm giác “hào phóng” và “thân thiện” với người tiêu dùng, khiến người mua tin rằng họ đang mua “liệu trình thần tốc” với ưu đãi lớn, nhưng thực chất đã trở thành mắt xích cuối cùng trong chuỗi lợi nhuận của hàng giả.

Công an TP.HCM đã xác định, các sản phẩm do Ngân 98 kinh doanh không đạt chất lượng, là hàng giả, thậm chí có sản phẩm chứa chất cấm nguy hiểm cho sức khỏe. Ước tính chỉ trong giai đoạn 2023-2024, doanh thu từ hoạt động này đã lên tới hàng trăm tỷ đồng, cho thấy mức độ nguy hiểm của thủ đoạn lợi dụng lòng tin và sự thiếu hiểu biết của người tiêu dùng.

Đối với các HTX, đặc biệt là các HTX đang nỗ lực xây dựng thương hiệu nông sản, đặc sản địa phương theo tiêu chuẩn OCOP hay các chứng nhận chất lượng cao, chiêu thức “hàng tặng kèm” tưởng chừng là một chiến lược marketing hiệu quả để kích cầu và tri ân khách hàng, nhưng nếu không được kiểm soát chặt chẽ, nó sẽ trở thành con dao hai lưỡi hủy hoại toàn bộ sự tin cậy đã dày công gây dựng.

HTX, với đặc thù là đơn vị kinh tế tập thể, gắn liền với sản phẩm của người dân, thường đặt nặng uy tín và chất lượng. Sản phẩm của HTX thường mang tính chất vùng miền, thủ công, gắn với niềm tin về sự "sạch" và "tự nhiên". Tuy nhiên, trong kinh doanh, khi áp dụng chương trình "hàng tặng kèm" mà thiếu sự kiểm soát, rủi ro pháp lý và tổn thất niềm tin cho HTX là rất cao. Nếu sản phẩm tặng kèm không có nguồn gốc rõ ràng, không được kiểm định chất lượng, hoặc thậm chí là hàng giả, hàng nhái, HTX sẽ đối mặt với những hậu quả nặng nề tương tự như các vụ việc vi phạm khác.

Chẳng hạn, một HTX nông nghiệp chuyên sản xuất và bán gạo hữu cơ chất lượng cao. Để tăng doanh số và tri ân khách hàng, HTX này quyết định "tặng kèm" một gói nhỏ viên uống bổ sung vi chất dinh dưỡng được nhập từ một nhà cung cấp bên ngoài. Mặc dù sản phẩm gạo đã được chứng nhận nghiêm ngặt, nhưng viên uống tặng kèm lại được sản xuất tại một cơ sở không đảm bảo, dẫn đến việc bị phát hiện chứa chất cấm hoặc không đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Ngay lập tức, dư luận và cơ quan chức năng sẽ tập trung vào thương hiệu của HTX , mặc dù sản phẩm chính của họ không có vấn đề. Sự kiện này sẽ kéo theo việc đình chỉ kinh doanh, phạt nặng và quan trọng nhất là niềm tin của khách hàng sụp đổ. Khách hàng sẽ đặt câu hỏi về toàn bộ quy trình kiểm soát chất lượng của HTX, và rất khó để HTX đó có thể phục hồi danh tiếng. Đây là một tổn thất vô hình nhưng lại có sức nặng hủy diệt đối với một thương hiệu xây dựng bằng công sức của nhiều thành viên.

Bí quyết để HTX “sống sót” trong cuộc chơi "hàng tặng kèm"

Để tránh vấp phải vết xe đổ, các HTX cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau trong việc xây dựng và thực hiện chương trình khuyến mại, đặc biệt là hình thức tặng kèm. Các quy tắc này không chỉ giúp HTX tránh bị lôi kéo vào vòng xoáy tội phạm về kinh tế, mà còn là nền tảng để củng cố thương hiệu.

Nguyên tắc đầu tiên và quan trọng nhất là phải đảm bảo chất lượng và nguồn gốc của hàng tặng kèm. Tất cả sản phẩm, dù là bán hay tặng kèm, đều phải đảm bảo chất lượng và có hồ sơ pháp lý rõ ràng.

Tốt nhất, HTX nên dùng chính sản phẩm do mình sản xuất, có giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm (nếu là thực phẩm), để làm hàng tặng kèm. Điều này giúp HTX chủ động kiểm soát chất lượng và dễ dàng truy xuất nguồn gốc khi cần thiết. Nếu bắt buộc phải hợp tác với bên thứ ba, HTX phải có hợp đồng ràng buộc chặt chẽ, yêu cầu đối tác cung cấp đầy đủ giấy tờ kiểm định, và phải thực hiện quy trình kiểm tra chất lượng ngẫu nhiên định kỳ. Việc lơ là kiểm soát chất lượng hàng tặng kèm chính là mở cửa cho hàng giả, hàng kém chất lượng xâm nhập vào hệ thống kinh doanh của mình.

Hiện, nhiều HTX đã làm được điều này. Tiêu biểu như HTX Sinh Dược (Ninh Bình), do sản xuất đa dạng các mặt hàng nên hàng tặng kèm của HTX thường là sản phẩm do chính HTX làm ra, có giấy tờ chứng nhận theo quy định. Đó là thể là vụn bánh xà phòng hay tinh dầu, xà phòng sinh học…, nên HTX có thể kiểm soát được chất lượng, tự tin tặng hàng cho khách hàng.

Ngoài bảo đảm chất lượng và nguồn gốc, HTX phải minh bạch tuyệt đối về giá trị và tuân thủ các quy định về kê khai thuế. Vụ Ngân 98 cho thấy, hành vi ghi chú "hàng tặng kèm, không bán" đã bị lợi dụng để trốn tránh trách nhiệm. "Hàng tặng kèm" không có nghĩa là sản phẩm đó không có giá trị và nằm ngoài vòng kiểm soát của pháp luật. Theo quy định về thuế và hóa đơn, hàng hóa dùng để biếu, tặng, khuyến mãi vẫn phải lập hóa đơn và kê khai thuế giá trị gia tăng (GTGT) theo giá bán của hàng hóa cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm phát sinh biếu tặng. Hành vi ghi chú "hàng tặng kèm, không bán" để tránh kê khai là hành vi lách luật và trốn thuế, tiềm ẩn rủi ro pháp lý cực lớn. Các HTX cần phải hạch toán rõ ràng, tránh "tính gộp" giá trị để che đậy việc bán một sản phẩm kém chất lượng với giá cao.

Theo các chuyên gia, uy tín là tài sản lớn nhất của HTX, đặc biệt là trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và "sự tử tế" của thương hiệu. Chiêu trò "hàng tặng kèm" như vụ Ngân 98 là một hình thức gian lận tinh vi, lợi dụng lỗ hổng pháp lý và tâm lý ham khuyến mãi của người tiêu dùng. Các HTX phải xem đây là bài học để tuyệt đối không thỏa hiệp với chất lượng và sự minh bạch.

Do đó, thay vì dùng chiêu trò lợi dụng tâm lý khách hàng, HTX nên tập trung vào giá trị cốt lõi: chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc minh bạch (ví dụ áp dụng tem QR code cho sản phẩm để người tiêu dùng tự kiểm tra), và xây dựng mối quan hệ chân thành với khách hàng thông qua các chương trình tri ân có ý nghĩa, sử dụng chính sản phẩm đã được kiểm định của HTX làm quà tặng. Sự trung thực và minh bạch chính là chiến lược marketing bền vững nhất, là kim chỉ nam giúp các HTX khẳng định vị thế và phát triển trong dài hạn.

Huyền Trang