Phát hiện bỗng dưng nợ thuế thu nhập cá nhân, người dân cần làm gì?

Hàng năm, anh Thế Vinh (Hà Nội) vẫn uỷ quyền để cơ quan đi quyết toán thuế thay. Năm 2022, anh có thêm một khoản thu nhập hoa hồng từ môi giới bất động sản ở một công ty khác. Khi quyết toán, cơ quan không kê khai khoản này, dẫn đến anh vừa phải nộp bổ sung (bị truy thu) gần 90 triệu đồng do kê khai thiếu thu nhập phải nộp thời điểm đó.

Trường hợp của anh Vinh không phải là hiếm. Gần đây, trên các diễn đàn xã hội, các tài khoản facebook, zalo, cũng thường xuyên chia sẻ câu chuyện bỗng dưng bị nợ thuế và nhờ bạn bè tư vấn cách thức xử lý.

Điển hình, tài khoản facebook Nguyễn Thu Hà chia sẻ câu chuyện từng bất ngờ khi biết bản thân bị ghi nhận nợ thuế thu nhập cá nhân. Năm 2015, công ty không đứng ra quyết toán thuế cho chị với lý do cá nhân. Số tiền thuế cần nộp thêm tại thời điểm đó là hơn 2 triệu đồng nhưng tới cuối 2019, chị mới phát hiện. Sau đó, chị đã lên cơ quan thuế để nộp tờ khai, đóng khoản nợ thuế này.

Tuy nhiên, năm ngoái, khi tra trên app eTax, hệ thống vẫn hiển thị khoản tiền phạt chậm nộp từ năm 2015-2019. Khoản này ban đầu chỉ hơn 10.000 đồng nhưng tăng lên theo thời gian, lên tới cả triệu đồng sau 4 năm. Chị Tâm nói không nhận được thông tin trong khi cơ quan thuế trả lời đã thông báo về công ty cũ. Sau đó, chị vẫn nộp đủ số tiền này bởi không muốn ảnh hưởng tới lịch sử tín dụng của cá nhân.

Có một thực tế là sau khi bất ngờ nhận thông báo nợ thuế, chậm nộp phạt thuế thu nhập cá nhân, nhiều người dân ngỡ ngàng và lúng túng khi đối mặt việc xử lý khoản thuế.

Chị Hà Anh Thu, cán bộ tại một đại lý thuế chia sẻ, gần đây, chị thường xuyên tiếp đón nhiều người có 2 nguồn thu nhập trở lên đề nghị được tư vấn để tháo gỡ vướng mắc về quyết toán thu nhập cá nhân.

Theo chị Thu, hầu hết các trường hợp bỗng nhiên bị nợ thuế thường rơi vào trường hợp người làm nghề tự do (freelancer) gần như không biết về vấn đề nợ thuế hay hoàn thuế thu nhập cá nhân. Những người làm cố định trong một cơ quan, tổ chức nhưng có thêm các nguồn thu nhập bên ngoài cũng thường gặp trường hợp này.

"Trong nhiều trường hợp, chúng tôi tư vấn chỉ còn cách khai bổ sung rồi nộp các khoản tiền phạt vào ngân sách và người nộp thuế phải tự quyết toán thuế hàng năm", chị Thu nói.

Chia sẻ về cách thức kiểm tra có nợ thuế hay không, chị Thu nói: "Cá nhân không có người phụ thuộc, nếu thu nhập dưới 132 triệu đồng một năm có thể làm thủ tục hoàn thuế nộp dư. Còn trên mức này sau khi trừ thuế, cá nhân đó có thể kiểm tra trên eTax để biết nộp thừa hoặc thiếu bao nhiêu. Với người có phụ thuộc, thu nhập được khấu trừ thuế có thể thêm 52,8 triệu đồng năm với mỗi người phụ thuộc thêm".

Một số chuyên gia cho rằng, tuy theo Luật Quản lý thuế, người nộp thuế "tự khai, tự chịu trách nhiệm" về khai báo thuế của mình, nhưng với dữ liệu có sẵn, Tổng cục Thuế cần sớm thông báo cho người nộp thuế ngay sau mỗi kỳ quyết toán thuế thu nhập cá nhân hàng năm. Như vậy, không những ngân sách thu đúng thu đủ, thu kịp thời mọi khoản thu mà người nộp thuế sẽ không bị phạt nặng.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho biết: "Thực tế có những khoản thu rất thấp thì ngành thuế gửi thư điện tử liên tục. Trong khi những khoản thu rất lớn lại gần như không có biện pháp gì để nhắc nhở thông báo cho người dân biết. Nếu thông báo kịp thời, hầu như mọi người sẽ nộp thuế ngay lập tức".

Theo Tổng cục Thuế, trường hợp cá nhân có từ 2 nguồn thu nhập trở lên phải tự quyết toán thuế hằng năm. Hiện nay, ngành thuế hỗ trợ người nộp thuế tra cứu khoản thuế thu nhập cá nhân trong các năm trên ứng dụng Etax mobile.

Ông Nguyễn Quý Trung, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân, Tổng cục Thuế thông tin: "Hiện nay, hệ thống Etax Mobile đã cơ bản đáp ứng yêu cầu tra cứu thông tin nghĩa vụ thuế của cá nhân. Chúng tôi cũng khuyến cáo người nộp thuế thường xuyên theo dõi mở ứng dụng này và cập nhật những thông tin cá nhân mà mình thay đổi như địa chỉ, nơi làm việc mới".

Nhiều người nộp thuế cũng đang kiến nghị ngành thuế cần hỗ trợ để người nộp thuế khắc phục hậu quả và giảm nhẹ việc phải nộp phạt chậm nộp.

Cơ quan thuế khuyến cáo người nộp thuế cài đặt ứng dụng eTax mobile trên điện thoại thông minh và tra cứu thông tin về các nguồn thu nhập trên ứng dụng này để tự đảm bảo kiểm soát đầy đủ, chính xác các nguồn thu nhập của bản thân. Ngoài ra, những người không thuộc diện công ty kê khai thuế hoặc có từ 2 nguồn thu nhập trở lên trong năm phải hoàn thành kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân đúng hạn hàng năm.

Theo Luật Quản lý thuế, hàng năm vào tháng 3-4, người nộp thuế cần thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Thông thường, thời hạn quyết toán với bên chi trả thu nhập là ngày cuối cùng của tháng 3; với cá nhân trực tiếp quyết toán thuế chậm nhất là cuối tháng 4. Năm nay, do trùng ngày Chủ nhật và nghỉ lễ, thời hạn này được đẩy lùi lại lần lượt vào ngày 1/4 và 2/5.

Thanh Hoa