Nông thôn đổi mới, đời sống người dân xứ Tuyên liên tục được nâng lên

Những kết quả đầy tích cực trong xây dựng nông thôn mới ở Tuyên Quang có dấu ấn đậm nét của các HTX với vai trò điểm tựa tạo sinh kế bền vững, đưa nông sản địa phương bước vào chuỗi giá trị hiện đại, nâng tầm thương hiệu và sức cạnh tranh ngày càng lớn.

Đổi mới tư duy sản xuất

Tại xã Hàm Yên, mô hình sản xuất chè chất lượng cao của HTX Chè Tân Thái 168 là minh chứng tiêu biểu cho hiệu quả kinh tế gắn với xây dựng nông thôn mới.

Xuất phát điểm là một nhóm thương lái chè, năm 2013, ông Bàn Văn Dương cùng các thành viên đã mạnh dạn tổ chức sản xuất theo mô hình HTX, phân chia nhiệm vụ rõ ràng từ vùng nguyên liệu đầu vào đến thị trường đầu ra, tạo sự chuyên nghiệp trong quản trị và vận hành.

Chỉ sau 2 năm, HTX mở thêm xưởng chế biến thứ hai, khẳng định vị thế của kinh tế tập thể trong ngành hàng chủ lực của địa phương. Đến nay, HTX liên kết với 58 hộ dân người Dao, xây dựng vùng chè hữu cơ hơn 30 ha, sản xuất theo mô hình “ba không” (không thuốc bảo vệ thực vật, không phân hóa học, không tạp chất), đáp ứng tiêu chuẩn cao của thị trường.

Hiện, 2 sản phẩm chủ lực của HTX đã đạt chuẩn OCOP 3 sao và 4 sao, đưa doanh thu bình quân lên mức 3,5 – 4 tỷ đồng/năm, tăng 15 – 20% so với khi còn sản xuất nhỏ lẻ, truyền thống.

Việc đạt chứng nhận OCOP không chỉ nâng tầm thương hiệu Tân Thái Dương 168, mà còn mở ra cơ hội để HTX tham gia sâu hơn vào các chương trình xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh, giúp HTX kết nối thị trường, đổi mới tem mác, bao bì, chuẩn hóa quy trình sản xuất.

Không chỉ ở Hàm Yên, sự lan tỏa của phong trào kinh tế hợp tác còn thể hiện rõ ở phường Hà Giang 1, nơi cây na trở thành cây trồng thế mạnh với diện tích hơn 30 ha.

Việc thành lập Chi hội nghề nghiệp tổng hợp na núi đá Quang Trung năm 2016 đã giúp 60 thành viên thống nhất quy trình chăm sóc, tạo tán, bón phân, nâng cao chất lượng và đồng nhất mẫu mã sản phẩm.

Bà Nguyễn Thị Hòa, Tổ trưởng Chi hội, cho biết người dân liên tục nhận được hỗ trợ của cơ quan quản lý về vốn vay, bao bì, tem mác, cũng như bố trí địa điểm tiêu thụ hàng hóa. Nhờ đó, sản phẩm na Quang Trung được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh đón nhận, giá bán đạt tới 100 nghìn đồng/kg đối với loại chất lượng cao.

Nâng cao giá trị gia tăng

Những mô hình thành công trên cho thấy khi người dân được tổ chức lại trong các HTX và chi hội nghề nghiệp, cùng với sự hỗ trợ về quy chuẩn và thương mại, sản phẩm nông nghiệp có thể tạo giá trị gia tăng vượt trội.

Nhiều HTX ở vùng đặc biệt khó khăn dù có tiềm năng lớn nhưng còn gặp không ít thách thức trong tiếp cận chính sách hỗ trợ, mở rộng thị trường hay ứng dụng công nghệ số. Cán bộ quản lý HTX chưa theo kịp yêu cầu đổi mới, quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún.

Theo Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Tuyên Quang Cao Hùng Dũng, muốn kinh tế hợp tác, HTX thực sự trở thành lực đẩy kinh tế nông thôn thì cần cải cách mạnh mẽ hơn nữa về thể chế, chính sách, song song với việc nâng cao năng lực cho HTX thông qua tư vấn thành lập mới, kết nạp thành viên, hỗ trợ tiếp cận vốn và hướng dẫn vận hành trang thiết bị, sàn thương mại điện tử.

Trong bối cảnh đó, Liên minh HTX Việt Nam cũng đang đẩy mạnh hỗ trợ HTX tham gia hội chợ, hội thảo xúc tiến thương mại, đào tạo quản trị theo hướng chuyển đổi số, qua đó tạo điều kiện để hình thành chuỗi liên kết giữa HTX và doanh nghiệp lớn. Đây chính là chìa khóa để mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao giá trị nông sản và tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Các HTX đang đóng góp tích cực trong phong trào xây dựng nông thôn mới ở Tuyên Quang.

Tại xã Minh Ngọc, HTX Dịch vụ Nông lâm nghiệp tổng hợp Ngọc Sơn là một ví dụ nổi bật cho thấy vai trò đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Nhờ tận dụng lợi thế địa phương, hạ tầng đồng bộ và môi trường sản xuất thuận lợi, HTX đã phát triển tới 7 sản phẩm OCOP 3 sao và 2 sản phẩm 4 sao.

Việc đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử, một nội dung được Liên minh HTX Việt Nam đặc biệt ưu tiên đào tạo, đã giúp HTX tiêu thụ gần 15 tấn tinh bột nghệ trong nước và xuất khẩu 10 tấn sang thị trường Mỹ.

Thành công của HTX Ngọc Sơn khẳng định hướng đi của kinh tế hợp tác trong giai đoạn mới, muốn nâng cao thu nhập cho người dân và xây dựng nông thôn mới bền vững, phải chuyển đổi phương thức sản xuất, tiêu chuẩn hóa sản phẩm và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Hóa giải thách thức

Bên cạnh kết quả nổi bật, quá trình xây dựng nông thôn mới tại Tuyên Quang đang xuất hiện những thách thức mới khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp và sáp nhập các xã, phường, thị trấn từ ngày 1/7/2025.

Theo quy định, khi sáp nhập xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao với xã vừa đạt chuẩn nông thôn mới, hoặc xã mới chỉ chạm ngưỡng đạt chuẩn nông thôn mới, đồng nghĩa nhiều địa phương phải quay lại vạch xuất phát.

Xã Côn Lôn mới được hợp nhất từ xã Côn Lôn và Sinh Long là ví dụ điển hình. Nếu Côn Lôn cũ từng cán đích nông thôn mới năm 2016 thì Sinh Long lại là xã đặc biệt khó khăn với tỷ lệ hộ nghèo hơn 80%.

Tương tự, xã Việt Lâm vốn là hình mẫu xây dựng nông thôn mới khi sáp nhập với xã Quảng Ngần cũng rơi vào tình trạng phải “phấn đấu lại từ đầu”, nhất là khi nhiều thôn của Quảng Ngần vẫn chưa có đường bê tông, chưa có điện lưới quốc gia.

Những thay đổi này tạo áp lực lớn nhưng cũng mở ra cơ hội để quy hoạch lại phát triển kinh tế - xã hội, thu hẹp khoảng cách giữa các vùng. Theo thống kê, đến tháng 10/2025, toàn tỉnh có 35 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 1 xã đạt chuẩn nâng cao, bình quân đạt 11,9 tiêu chí/xã.

Chương trình OCOP tiếp tục là điểm sáng trong xây dựng nông thôn mới của tỉnh với 454 sản phẩm đạt từ 3 sao trở lên, phân bố tại 97/124 xã, cho thấy sự bền vững của hướng đi gắn phát triển nông sản chủ lực với thương hiệu và tiêu chuẩn chất lượng.

Giai đoạn 2026 – 2030, Tuyên Quang đặt mục tiêu xây dựng thêm 25 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 2 xã đạt chuẩn hiện đại và 7 phường hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, vai trò của HTX được đặt vào trung tâm. HTX là hạt nhân tổ chức lại sản xuất, là chủ thể tạo việc làm, nâng cao thu nhập, thúc đẩy chuyển đổi số và tham gia chuỗi giá trị.

Cũng chính HTX là nơi tiếp nhận và lan tỏa các chương trình hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, từ đào tạo nghề, hướng dẫn truy xuất nguồn gốc, cung cấp thiết bị bảo quản, đến kết nối tiêu thụ nông sản trong và ngoài nước. Khi HTX mạnh, nông dân mạnh. Khi kinh tế tập thể vận hành hiệu quả sẽ góp phần giúp nông thôn mới phát triển bền vững.

Có thể thấy, trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính đang đặt ra những thách thức chưa từng có, Tuyên Quang vẫn kiên định mục tiêu duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí nông thôn mới. Tuy nhiên, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cùng sự đóng góp tích cực của khu vực kinh tế hợp tác, HTX, Tuyên Quang có đủ điều kiện và nội lực để xây dựng một diện mạo nông thôn ngày càng giàu đẹp, văn minh và bền vững hơn.

Nam Phong