Nhãn chín sớm vào vụ, bán đắt như tôm tươi' giúp nông dân Sông Mã thành tỷ phú

Tuần đầu tháng 7/2024, giá nhãn chín sớm ở Sông Mã duy trì ở mức 35-40 nghìn đồng/kg, nhiều thời điểm chạm mức 50 nghìn đồng/kg. Với mức giá cao kỷ lục, không ít hộ trồng nhãn thu về hàng chục triệu đồng mỗi ngày. Thương lái đến tận vườn “xếp lốt”, nhãn thu hoạch đến đâu bán hết đến đó.

Trúng lớn từ “cây tỷ phú”

Sông Mã là một trong những huyện trọng điểm về trồng cây ăn quả của tỉnh Sơn La, với nhiều loại cây trồng cho giá trị kinh tế cao như nhãn, xoài, cây có múi... Hiện, toàn huyện có hơn 10.700 ha cây ăn quả, sản lượng trên 98.400 tấn/năm, tiêu thụ trong nước hơn 65.500 tấn, còn lại là xuất khẩu.

Dọc tuyến Quốc lộ 4G chạy qua huyện Sông Mã hơn 1 tháng qua như tấp nập hơn, xe tải từ khắp mọi nơi đổ về, cất những chuyến hàng nặng hàng chục tấn, đưa nhãn về các tỉnh trong Nam, ngoài Bắc.

Cây nhãn mấy năm qua được mệnh danh là "cây tỷ phú" của nông dân ở vùng cao Sông Mã. Những thay đổi trong phương thức sản xuất từ truyền thống lạc hậu sang ứng dụng khoa học kỹ thuật, chú trọng canh tác xanh, trồng rải vụ đã giúp người trồng nhãn ở Sông Mã đổi đời.

Sở hữu vườn nhãn rộng hơn 10 ha, ông Bùi Văn Quang ở xã Chiềng Khương hồ hởi cho biết năm 2023, nhà ông thu về hơn 100 tấn nhãn, doanh thu đạt trên 2 tỷ đồng. Năm nay, nắng nóng kéo dài đã ảnh hưởng đến năng suất, ông Quang dự kiến sản lượng vườn nhãn đạt khoảng 60-70 tấn.

“Năng suất không cao như năm ngoái, nhưng đổi lại giá bán cao gấp rưỡi, gấp đôi, đạt bình quân 40-45 nghìn đồng/kg nên doanh thu năm nay có thể cao hơn, lại nhẹ công. Nếu giá tiếp tục duy trì ổn định như hiện tại, nhà tôi dự kiến thu về 2,4-2,8 tỷ đồng”, ông Quang chia sẻ.

HTX dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng, bản Tây Hồ, xã Nà Nghịu cũng dự kiến sẽ có thêm một vụ nhãn thắng lớn. Ông Dương Tự Thanh, Giám đốc HTX, cho hay cây nhãn đã gắn bó với người dân Sông Mã hơn 60 năm, nhưng phải đến những năm gần đây, khi chuyển sang trồng các loại nhãn sớm, khoa học kỹ thuật được đưa vào áp dụng, đời sống của các hộ sản xuất mới thực sự bật lên.

Ở Sông Mã hiện đa phần đã chuyển sang trồng các loại nhãn chất lượng cao như Miền Thiết, T6. Với đặc thù thổ nhưỡng, nguồn nước, nhãn trồng trên những sườn dốc tại khu vực này cho quả tròn, đẹp, cùi dày, mọng nước, hương vị thanh, mát, thơm, ngọt đậm đà, thời gian bảo quản cũng lâu hơn.

Ấn tượng từ các HTX

“Vụ nhãn ở Sông Mã bắt đầu từ sau Tết Nguyên đán, vào chính vụ từ tháng 5 kéo dài đến tháng 7-8-9 hàng năm. Kể từ đầu vụ đến nay, nhãn đẹp thu mua tại vườn có giá bình quân 30-45 nghìn đồng/kg, hàng tuyển chọn có thể đạt trên dưới 50 nghìn đồng, cao gấp đôi năm ngoái, cắt đến đâu là thương lái gom đến đó”, Giám đốc HTX Dương Tự Thanh chia sẻ.

Hiện, toàn huyện Sông Mã có gần 7.600 ha nhãn, trong đó có 910 ha nhãn sản xuất trái vụ, rải vụ, diện tích cho thu hoạch đạt 6.884ha, sản lượng năm 2023 đạt trên 75.000 tấn. Năm 2024, do ảnh hưởng của thời tiết, dự kiến sản lượng giảm khoảng 35%.

Nắm bắt được cơ hội làm giàu trên quê hương bằng cây nhãn, trong những năm vừa qua, các hộ nông dân ở Sông Mã đã chủ động liên kết nhau vào các HTX, tổ hợp tác, từ đó nâng cao nội lực, gây dựng các vùng trồng lớn, sản xuất theo hướng hàng hóa, ứng dụng sản xuất hữu cơ.

Hàng chục HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện với ngành hàng chủ lực là nhãn đã ra đời. Tiêu biểu như tại HTX Dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng, xã Nà Nghịu, những ngày này, các nhà vườn đang tất bật thu hoạch nhãn. Ông Nguyễn Văn Tuyên, thành viên HTX, cho biết những cây nhãn có tuổi đời hàng chục năm, gia đình đã cắt, ghép với giống nhãn Miền Thiết và nhãn chín sớm T6 rộng hơn 2 ha.

“Nhãn chín sớm cho thu hoạch rải vụ nên thuận tiện cho việc tiêu thụ. Việc chuyển đổi sang trồng nhãn chín sớm theo phương thức sản xuất hữu cơ, VietGAP ban đầu khá khó khăn, nhưng khi đi vào ổn định rồi thì rất thuận lợi, giá ổn định, không lo bị tư thương ép giá”, ông Tuyên bộc bạch. 

Hay như HTX Nông nghiệp hữu cơ Trung Dũng, xã Chiềng Cang có 14 thành viên, quy mô sản xuất 36 ha cây nhãn, chủ yếu là nhãn Miền Thiết, mỗi năm sản lượng đạt từ 230 - 270 tấn. Với giá bán hiện tại, HTX có doanh thu hàng chục tỷ đồng.

Một thành viên HTX cho biết, khoảng 7 năm trước, các thành viên HTX đã mua giống về ghép thử nghiệm, thấy hiệu quả nên từng bước mở rộng thêm. Đến nay, HTX đã có 15 ha nhãn chín sớm. Vụ nhãn năm 2024, dự kiến sản lượng đạt 100 tấn, trị giá hơn 30 tỷ đồng.

"Chắp cánh” cho quả nhãn vươn xa

Để nâng cao hiệu quả của cây nhãn, những năm qua, huyện Sông Mã đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn của huyện và UBND các xã tích cực phối hợp cơ quan chức năng tuyên truyền, hướng dẫn nông dân ghép các giống nhãn chín sớm để thực hiện rải vụ.

Ngoài ra, để hỗ trợ kỹ thuật cho các HTX, hộ gia đình canh tác nhãn, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Sông Mã thường xuyên cử cán bộ xuống cơ sở, hướng dẫn kỹ thuật cắt ghép, đặc biệt là phòng trừ kịp thời sâu bệnh hại; định hướng HTX, nông dân sản xuất theo hướng an toàn, nâng cao chất lượng.

Việc nhân rộng diện tích nhãn chín sớm đang giúp huyện đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đặc biệt là đưa các giống mới có giá trị kinh tế cao vào sản xuất, thực hiện rải vụ, trái vụ nông sản. Qua đó, hình thành hướng đi mới trong việc tiêu thụ nông sản, người nông dân không còn lo lắng vì tình trạng được mùa mất giá như trước đây.

Để đảm bảo an toàn thực phẩm, huyện Sông Mã cũng đã thành lập các đoàn công tác liên ngành, lấy mẫu nhãn chín sớm, test (kiểm tra) dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tồn dư.

Đồng thời, huyện khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt quy trình kỹ thuật sản xuất nhãn, không sử dụng chất kích thích, chất cấm trong quá trình chăm sóc, bảo quản; sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục cho phép và phải bảo đảm thời gian cách ly trước khi thu hoạch.

Minh Khuê