HTX nên sở hữu drone hay chọn thuê dịch vụ chuyên nghiệp?

Máy bay không người lái với khả năng bay tự động theo lộ trình được lập trình sẵn, đang mang lại những lợi ích vượt trội cho ngành nông nghiệp.

Nhiều chi phí "đính kèm"

Tuy nhiên, từ thực tế của các HTX cho thấy, việc đầu tư một chiếc máy bay không người lái phục vụ nông nghiệp chuyên dụng có giá khá cao, từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng, chưa kể chi phí bảo dưỡng, sửa chữa và đào tạo nhân sự. Đây là một gánh nặng tài chính lớn đối với nhiều HTX.

Ông Nguyễn Ngọc Huấn, Giám đốc HTX nông nghiệp Khiết Tâm (Cần Thơ), cho biết những HTX có nguồn vốn ổn định, nhận được sự trợ lực hợp lý thì đầu tư máy bay không người lái khá thuận lợi. Tuy nhiên, không ít HTX nông nghiệp hiện nay có vốn góp hạn chế, việc dồn một khoản tiền lớn để mua sắm thiết bị cố định như máy bay không người lái sẽ tạo ra áp lực tài chính, làm ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng đầu tư vào các hoạt động khác.

Bên cạnh chi phí mua drone, HTX còn phải đối mặt với hàng loạt chi phí phát sinh như bảo trì, sửa chữa, mua linh kiện, xăng dầu, chi phí vận chuyển, và tiền lương nhân viên. Những chi phí này rất khó để HTX có thể tính toán chính xác và thường vượt quá ngân sách ban đầu.

Đặc biệt, máy bay không người lái muốn hoạt động thì phải tuân thủ nghiêm quy định của pháp luật về đăng ký bay, các quy tắc an toàn, vùng được phép hoạt động… Điều này đồng nghĩa với việc HTX phải mất thời gian, hiểu biết, và đặc biệt là kéo theo chi phí để hoàn thành các thủ tục.

Ông Phùng Minh Tuấn, Giám đốc HTX Mỹ Hòa Tây (Đắk Lắk), cho biết với vai trò hỗ trợ các thành viên, HTX thường cho thành viên nợ tiền dịch vụ đến cuối vụ, khi thành viên thu hoạch, bán nông sản hàng hóa có tiền sẽ thành toán cho HTX. Tuy nhiên, với dịch vụ bay không người lái, điều này sẽ tạo ra khó khăn, áp lực cho HTX trong vấn đề thu hồi vốn.

Trong khi với chi phí đầu tư và vận hành cố định, HTX dù có tính toán cũng rất khó để giảm giá dịch vụ xuống mức cạnh tranh khi các đơn vị bên ngoài hạ giá. Điều này làm giảm lợi thế cạnh tranh của HTX trên thị trường. Chính vì vậy mà đến nay, HTX vẫn chưa đầu tư máy bay không người lái.

Tránh đầu tư nhưng không dùng hết công suất

Theo các chuyên gia, khi có tiền hoặc cân đối được chi phí mua máy bay không người lái thì HTX sẽ chủ động hơn trong quá trình sử dụng. Tuy nhiên, công nghệ bay không người lái phát triển rất nhanh. Các đội bay dịch vụ chuyên nghiệp có thể thay thế máy bay mới thường xuyên để cập nhật công nghệ tốt hơn, phục vụ thị trường tốt hơn. Trong khi đó, HTX với nguồn vốn hạn chế sẽ khó đầu tư công nghệ bay mới một cách liên tục, dẫn đến dễ bị lạc hậu, khó cạnh tranh trên thị trường.

Bên cạnh đó, khâu bảo quản máy móc, công nghệ có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả, hiệu suất hoạt động. Vậy nhưng, nhiều HTX hiện nay chưa có nhà kho, chưa có khu vực bảo quản máy móc, thiếu nguồn nhân lực có chuyên môn nên quá trình bảo quản, bảo trì sẽ có những nhược điểm nhất định, làm giảm tuổi thọ của thiết bị.

Chính vì vậy, thay vì phải bỏ ra một khoản tiền lớn để mua, các chuyên gia cho rằng HTX nên cân đối để thuê dịch vụ máy bay không người lái. Với lựa chọn này, HTX chỉ cần chi trả một khoản phí nhỏ hơn rất nhiều cho mỗi lần sử dụng dịch vụ. Vì chi phí thuê dịch vụ bay không người lái hiện nay được tính theo diện tích với khoảng vài trăm nghìn đồng mỗi héc ta. Chi phí này được đánh giá là phù hợp với khả năng tài chính của phần lớn HTX.

Khi thuê dịch vụ, đội ngũ kỹ thuật viên của nhà cung cấp sẽ trực tiếp vận hành và bảo trì máy bay. HTX không phải lo lắng về việc đào tạo nhân viên điều khiển, khắc phục sự cố kỹ thuật hay bảo dưỡng định kỳ. Điều này giúp HTX tập trung toàn bộ nguồn lực vào sản xuất, kinh doanh.

Ông Nguyễn Đức Trường, Tổng giám đốc Công ty Đại Thành, đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ bay không người lái phục vụ nông nghiệp cho biết, các đơn vị cung cấp dịch vụ bay không người lái chuyên nghiệp có kinh nghiệm và công nghệ hiện đại, đảm bảo hiệu quả phun xịt cao và tuân thủ các quy định an toàn. Họ thường sử dụng các loại drone tiên tiến nhất, có thể tùy chỉnh liều lượng thuốc, độ cao bay để phù hợp với từng loại cây trồng. Đây là điều mà nhiều HTX khó có thể làm được.

Đặc biệt, vào những dịp cao điểm, nếu HTX chỉ có 1 máy bay không người lái sẽ không đủ khả năng phục vụ nhu cầu của toàn bộ thành viên, chưa kể HTX đăng ký dịch vụ bên ngoài HTX. Khi đó, HTX vẫn phải thuê thêm dịch vụ bên ngoài, khiến việc đầu tư ban đầu trở nên thiếu hiệu quả.

Do đó, thuê dịch vụ bay không người lái là một hướng đi đúng đắn, đặc biệt đối với các HTX quy mô vừa và nhỏ. Đây là cách giúp họ tiếp cận công nghệ cao một cách nhanh chóng, tiết kiệm và hiệu quả. Các HTX không cần lo lắng về chi phí đầu tư ban đầu, rủi ro hỏng hóc hay vấn đề vận hành. Họ có thể trải nghiệm lợi ích của công nghệ mà không cần phải gánh chịu những rủi ro đi kèm.

Việc thuê dịch vụ giúp HTX tránh được tình trạng "đầu tư nhưng không dùng hết công suất", vì diện tích đất canh tác của mỗi HTX có thể không đủ lớn để khai thác tối đa một chiếc máy bay. Khi thuê, HTX chỉ trả tiền cho phần diện tích sử dụng, đây là một mô hình kinh tế rất linh hoạt và phù hợp.

Rõ ràng, việc thuê dịch vụ bay không người lái có nhiều ưu điểm hơn nhưng trên thực tế hiện nay, theo các chuyên gia, việc mua máy và sở hữu máy vẫn chiếm ưu thế trong các gói hỗ trợ mua sắm máy móc công nghệ của Nhà nước cho các HTX.

Việc này có thể đến từ việc các HTX mong muốn có sự chủ động tuyệt đối trong sản xuất. Nhưng bên cạnh đó còn có một nút thắt, đó là các gói hỗ trợ hiện nay thường tập trung vào việc mua sắm tài sản cố định, chưa có cơ chế hỗ trợ linh hoạt cho việc thuê dịch vụ, các HTX dễ tiếp cận nguồn vốn ưu đãi khi mua máy móc hơn là thuê dịch vụ.

Như vậy, bài toán nên mua máy bay không người lái hay thuê dịch vụ bay không người lái không chỉ là câu chuyện của drone mà còn áp dụng với các loại máy móc, thiết bị nông nghiệp công nghệ cao khác.

Do đó, ở góc độ HTX, việc đưa ra quyết định đúng đắn sẽ không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động. Và cơ chế hỗ trợ của Nhà nước nếu linh hoạt và phù hợp hơn sẽ tạo ra bước đột phá không chỉ cho HTX mà còn cho cả ngành nông nghiệp.

Huyền Trang