Hà Tĩnh ‘bứt tốc’ công nghiệp - Bài 2: Khu kinh tế Vũng Áng và hệ sinh thái đầu tư

Nếu sự bứt phá của công nghiệp Hà Tĩnh là một cuộc đua, thì Khu kinh tế Vũng Áng (KKT Vũng Áng) chính là đầu tàu mạnh mẽ nhất, đóng vai trò là “thỏi nam châm” hút vốn đầu tư hàng tỷ USD.

Từ nền tảng công nghiệp nặng, KKT Vũng Áng đang nhanh chóng chuyển mình, tạo dựng hệ sinh thái công nghiệp đa ngành, đặc biệt là công nghệ cao, nhằm tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nâng cao giá trị gia tăng.

Động lực tăng trưởng không thể thay thế

KKT Vũng Áng (phường Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh) được thành lập vào tháng 4/2006 theo Quyết định số 72/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở phát triển từ Khu công nghiệp - cảng biển Vũng Áng có từ năm 1997. Thời điểm đó, Vũng Áng được thuyết minh trở thành trung tâm kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực, trọng tâm là công nghiệp, cảng biển và dịch vụ logistics.

Sau gần 2 thập kỷ hoạt động, KKT Vũng Áng đang là một trong những KKT trọng điểm ven biển hiếm hoi của cả nước sở hữu vị trí chiến lược và hệ thống cảng nước sâu tự nhiên.

KKT Vũng Áng sở hữu một lợi thế chiến lược là Cụm cảng nước sâu Vũng Áng - Sơn Dương, có khả năng tiếp nhận các tàu trọng tải rất lớn, lên đến 200.000 DWT. Lượng hàng hóa thông qua cảng đã ghi nhận sự tăng trưởng ổn định, khẳng định tiềm năng trở thành một trung tâm logistics quan trọng của khu vực.

Những năm qua, KKT này đã hội tụ được các nhóm ngành công nghiệp nền tảng, tạo ra lợi thế cạnh tranh vượt trội.

Đại diện Ban quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh cho biết, KKT Vũng Áng được xác định là trung tâm động lực tăng trưởng không thể thay thế. Vũng Áng là nơi tập trung các dự án tỷ đô, trở thành trung tâm chế biến sâu và xuất khẩu, tạo thành một chuỗi giá trị hoàn chỉnh và có sức cạnh tranh vượt trội.

Công nghiệp luyện thép là trụ cột vững chắc với sự hiện diện của Công ty Formosa Hà Tĩnh, vận hành công suất 7,5 triệu tấn/năm. Kéo theo đó, Hà Tĩnh đang chuẩn bị đầu tư nhà máy thép không gỉ 3 triệu tấn/năm và các dự án công nghiệp chế biến chế tạo sau thép.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp năng lượng cũng tập trung tại đây, với các nhà máy nhiệt điện Vũng Áng I, II, III, Tổng kho khí hóa lỏng LNG, cùng định hướng phát triển điện khí, điện mặt trời, điện gió và thủy điện theo Quy hoạch điện VIII.

“Chiến lược đến năm 2030 của Hà Tĩnh là xây dựng hệ thống KKT, khu công nghiệp, cụm công nghiệp phát triển theo hướng đồng bộ, hiện đại, bền vững, trở thành động lực tăng trưởng kinh tế chính, là hạt nhân thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng công nghiệp - dịch vụ hiện đại, đóng góp chủ yếu vào GRDP và thu ngân sách.

Phấn đấu đưa Hà Tĩnh trở thành một trong những trung tâm công nghiệp luyện kim, chế tạo sau thép, năng lượng tái tạo, sản xuất ô tô và linh kiện, logistics quan trọng của khu vực Bắc Trung Bộ và cả nước”, đại diện Ban quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh cho biết.

Chính sách đột phá, sẵn sàng mở rộng

Để giữ vững và tăng cường sức hút, Hà Tĩnh đã và đang triển khai các giải pháp mang tính chiến lược, đặc biệt là về mặt quy hoạch và chính sách.

Hiện tại, Hà Tĩnh đang khẩn trương hoàn thành Đề án mở rộng KKT Vũng Áng (dự kiến từ 22.000 ha lên 65.000 - 100.000 ha), gắn với việc thành lập khu thương mại tự do. Đây là động thái cho thấy tầm nhìn xa, nhằm tối ưu hóa lợi thế cảng nước sâu và logistics còn kém phát triển.

Tỉnh cũng cam kết ban hành nghị quyết chuyên đề về phát triển KKT, khu công nghiệp, cụm công nghiệp đến năm 2030 và những năm tiếp theo, cùng chính sách phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp giai đoạn 2026-2030 có tính đột phá để thu hút các nhà đầu tư “sếu đầu đàn”.

“Chuỗi liên kết là yếu tố sống còn để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư” - người đại diện Ban quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh khẳng định.

Hiện tại, KKT Vũng Áng đã hình thành liên kết cốt lõi từ công nghiệp nặng (luyện kim của Formosa) cung cấp nguyên vật liệu đầu vào cho các ngành cơ khí, chế tạo và xây dựng.

Tuy nhiên, thách thức là làm thế nào để thu hút mạnh mẽ hơn các dự án công nghệ cao, chế biến sâu, biến sản phẩm phôi thép thành sản phẩm cuối cùng giá trị cao.

Để giải quyết bài toán này, Ban Quản lý KKT tỉnh đang xây dựng chính sách thu hút riêng cho công nghiệp hỗ trợ, khuyến khích các nhà đầu tư vệ tinh tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, nhằm tạo nên một hệ sinh thái công nghiệp khép kín, đa giá trị tại Vũng Áng.

“Ngoài ra, chúng tôi cũng tập trung đổi mới mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu. Dịch chuyển trọng tâm thu hút đầu tư từ các ngành sử dụng lao động, tài nguyên sang các ngành sử dụng công nghệ, có hàm lượng tri thức cao. Ưu tiên các dự án ứng dụng công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 (trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật, dữ liệu lớn, tự động hóa…”, đại diện Ban quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh chia sẻ thêm với phóng viên Báo Công Thương.

Với sự đầu tư bài bản từ công nghiệp nặng, chuyển hướng mạnh mẽ sang công nghệ cao, cùng những chính sách mở rộng và thu hút đột phá, KKT Vũng Áng không chỉ là nam châm của Hà Tĩnh mà còn khẳng định vị thế là cực tăng trưởng mới của khu vực, có vai trò quyết định trong việc hiện đại hóa và phát triển bền vững của tỉnh.

Bài 3: Cửa ngõ quốc tế, khai mở tiềm năng logistics